ابزارآلات دندانپزشکی
ابزارهای دندانپزشکی،ابزارآلاتی هستند فوق‌العاده حرفه‌ای، ظریف و حساس به همین دلیل نیازمند رعایت نکات ایمنی و نگهداری با دقتی فراوان هستند. جابه‌جایی، تمیزکاری، بسته‌بندی، پاکسازی و استریل کردن ابزارها کاملاً تخصصی بوده و به آموزش دقیقی نیازمند است. اگرچه این کار وقت‌گیر و زمان‌بر است، اما در بالا بردن کیفیت کار متخصص دندانپزشکی، افزایش ایمنی کار، بالا بردن بهداشت محیطی و حفظ سلامت بیماران ضروری است.
انواع ابزارهای دندانپزشکی عبارتند از:
- آینه
- پنس
- سوند
- خط کش
- پروب داس (Sickle Probe)
- اسکیلر (Scaler)
- سرنگ دندان (Syringe)
- پروب پریودنتال (Periodontal Probe)
- پروب بریول (Briault Probe)
- گودکننده (Excavator)
- کیورت (Curettes)
- برنیشر (Burnisher)
- استئوتوم (Osteotomes)
- موچین (Tweezers) و …
با علم بر اینکه هر ابزار دندانپزشکی برای چه کاری ساخته شده و چه کاری انجام می‌دهند، ممکن است هر زمان که دندانپزشک برای معاینه ابزار به دست ، سمت دهان شما می آید دیگر ترس و نگرانی نداشته باشید.
انواع آینه دندانپزشکی
- فلزی (ساده – HD)
- پلاستیکی (در رنگ های مختلف)
موارد استفاده از آینه دندانپزشکی :
- برای معاینه دندان هایی که دید مستقیم ندارند
- برای انعکاس و تقویت نور در بخش هایی که تاریک تر است
- برای نگه داشتن بافت های نرم داخل دهان
- باز کردن فضای کاری
- بزرگنمایی
تفاوت ها و مقایسه آینه دندانپزشکی
آینه های پلاستیکی معمولا برای افرادی که احتمال بیماری واگیردار در آنها هست و به صورت یکبار مصرف مورد استفاده قرار می گیرد.
آینه های فلزی در وضوح های مختلف با یکدیگر تفاوت دارند و قابل اتوکلاو می باشند که جدیدترین مدل های آن HD می باشند که 40% روشن تر از آینه رودیوم است . به همین دلیل خستگی و فشار بر روی چشم را کاهش می دهد همچنین مقاومت بیشتری دارند و تا 135 درجه قابل اتوکلاو است.
مشکل مهمی که در آینه ها مشاهده می شود حرارت دهان است که باعث بخار آینه می شوند که تحقیقاتی در این زمینه برای رفع این موضوع صورت گرفته است.
نگهداری و سرویس آینه دندانپزشکی
بهتر است بعد از هر بار استفاده با پوآر آب و هوا تمیز شود، سعی کنید همیشه آینه را خشک نگه دارید و در نوع فلزی آن به طور دوره ای از اتوکلاو برای سترون کردن استفاده نمایید.
پنس دندانپزشکی
پَنس در همه شاخه های دندانپزشکی کاربرد دارد و برای نگه داشتن اجسام کوچک و رول پنبه و غیره مورد استفاده قرار میگیرد و جنس آنها هم استیل ضد زنگ می باشد.
انواع پَنس دندانپزشکی
- ساده
- قفل دار
- ارگونومیک
- یک خَم و دو خَم
- گوتا
برای قراردادن اشیاء کوچ در دهان و برداشتن آن مورد استفاده قرار میگرد تا این کار بدون تماس دست و با دقت انجام گیرد.
تفاوت ها و مقایسه پَنس دندانپزشکی
در پنس های قل دار جهت جلوگیری از رها شدن اشیاء یک قفل در نظر گرفته شده است که در جراحی ها کاربرد دارد. از نظر ارگونومی وجود شیارهایی در دستهو نوک پنس باعث می گردد تا مناع سر خوردن و لغزیدن پنس از دست و اشیاء از پنس گردد و دندانپزشک تسلط بیشتری داشته باشد.
نگهداری و سرویس پَنس دندانپزشکی
این ابزار را می توان با مواد ضدعفونی کننده تمیز کرد و جهت سترون کردن کامل باید همراه دیگر ابزار از دستگاه اتوکلاو استفاده نمود.
سوند دندانپزشکی
ابزار نوک تیزی هستند و از سه قست :
- دسته
- گردن
- تیغه
تشکیل شده اند با توجه به کاربرد آن انواع مختلی دارند.
انواع سوند دندانپزشکی
- سوند کلاسیک
- سوند پریودنتال
از سوندهای معمولی جهت تشخیص پوسیدگی، انشعابات ریشه و سوندهای اندودنتیس که انتهای بلندتری دارند برای شناسایی کانال های باریک هنگام عصب کشی و حساسیت آن بخش استفاده می شود.
تفاوت ها و مقایسه سوند دندانپزشکی
سوند ها با توجه به درجه بندی هایی که دارند کاربردشان متفاوت است توجه به سبک بودن، محکم بودن و ارگونومی بودن ابزار از نکات مهمی است که باعث تفاوت بین آنها می شود.
نگهداری و سرویس سوند دندانپزشکی
استریل کردن با استفاده از اتوکلاو به صورت دوره ای انجام میگیرد. از قرار دادن سوند در مکان های آلوده و میز ها خودداری کنید.
خط کش دندانپزشکی
خط کش دندانپزشکی بیشتر جهت اندازه گیری فایل ها کاربرد دارد و دقت اندازه گیری آن یک میلی متر می باشد.
انواع خط کش دندانپزشکی
- خط کش های انگشتی
- خط کش های ساده
دندانپزشک در طول انجام اندو با استفاده از خط کش می تواند طول فایل ها را اندازه گیری کند و فایل مورد نیاز را انتخاب نماید. خط کش های انگشتی دارای حلقه ای هستند که دندانپزشک آن را در انگشت دست مخالف قرار می دهد.
تفاوت ها و مقایسه خط کش دندانپزشکی
در خط کش هایی که انگشتی هستند کار راحت تر است و دندانپزشک به راحتی و بدون تماس دست با خط کش اندازه گیری را انجام می دهد و با این کار امکان آسیب رسیدن به دست و پوست کاهش می یابد.
نگهداری و سرویس خط کش دندانپزشکی
خط کش ها قابل اتوکلاو می باشند و از تماس دست و ابزار دیگر با خط کش حین عمل خودداری شود.
پروب داس (Sickle Probe)
پروب داسی که گاهی اوقات به عنوان داس دندان نیز شناخته میشود، یک پروب ترسناک با سر تیز است. در گذشته از این ابزار برای سنجش دندان برای وجود حفره استفاده میشد، اما اکنون استفاده از پروب تیز برای تشخیص پوسیدگی در محل سوراخ و شکاف دیگر توصیه نمی‌شود.
ابزار دندانپزشکی پروب داس و این اینسترومنت دندانپزشکی امروزه در پیدا کردن علائم حفره یا بیماری پریودنتال (لثه) مفید است. پروب داس دارای دسته‌ای بلند است که در انتهای آن قلابی تیز دیده میشود. این ابزار در ابتدا برای جستجو در بین دندانها و همچنین تراشیدن تارتار و پلاک استفاده میشد. دندانپزشک برای بررسی حفره در دندان با استفاده از نوک تیز این ابزار به بررسی آن ناحیه می پردازد.
اسکیلر (Scaler)
جرم گیر اسکیلر (Scaler) این ابزار به منظور جرم گیری استفاده می شود. از جهت نوع کاربرد و سیستم عملکرد به 4 نوع عمده تقسیم می شود:
1- مینی پیزون
2- پیزون مستر
3- ایرفلو
4- کویترون
سرنگ دندان (Syringe)
از سرنگ دندان جهت جراحی‌هایی که قطعا در دهان و دندان بیمار درد ایجاد می‌کنند استفاده میشود. با استفاده از سرنگ یک ماده بی حس‌کننده یا منجمدکننده به لثه تزریق میشود. طول این نوع سرنگ‌ها کمی بیشتر از یک سوزن یا سرنگ معمولی میباشد چون دندانپزشک راحتتر بتواند در هنگام استفاده از ماده بیهوشی به نقطه مورد نظر دسترسی داشته باشد. در هنگام تزریق بی حسی اولیه ممکن است برای لحظه‌ای حس درد و ناراحتی برای بیمار ایجاد شود، اما به سرعت این درد توسط ماده بی حس‌کننده، بی‌حس خواهد شد.
پروب پریودنتال (Periodontal Probe)
پروب پریودنتال ابزاری است که معمولاً انتهای بلند و نازک دارد. کاربرد اساسی پروب پریودنتال، اندازه‌گیری عمق اطراف دندان به منظور اطلاع از وضعیت سلامت پریودنتیم، بافت تخصصی دندان ها است و دندانها را احاطه و از آنها پشتیبانی می‌کند. بیشتر اینسترومنت پروب‌های پریودنتال دارای نشانه‌هایی در سر هستند تا خوانش دقیق را انجام دهند.
پروب بریول (Briault Probe)
یک پروب briault شبیه به یک پروب پریودنتال می باشد ولی انتهای آن تیز است. از پروب‌های بریول معمولاً برای تشخیص پوسیدگی در سطح مزیال ” Mesial” و دیستال در بین دندانها استفاده می گردد. همچنین میتوان از آنها جهت تشخیص مکانهای مخفی تجمع تارتار در پریودنتال استفاده کرد.
excavator معمولاً ابزاری دو سر هستند که توسط دندانپزشکان جهت از بین بردن عاج دندان پوسیده مورد استفاده قرار میگیرد؛ بسته به حفره ای که نیاز است، سایز ها و شکل های مختلف excavator مورد استفاده قرار میگیرد.
ابزار دستی کوچکی که در دسته اینسترومنت‌های جراحی قرار میگیرد کیورت ها هستند که برای حذف calculus لثه مورد استفـاده قرار می گیرند. ایـن ابزار در سـایز و شـکل های مختلف وجود دارد که نوک آنها همیشه نیم دایره میباشد تا درزمان پاکسازی دندان، آسیب کمتری به لثه وارد شود.
برنیشر (Burnisher)
برنیشر یکی دیگر از ابزارهای دندانپزشکی است که داری یک یا دو سر در ابعاد مختلف است که به منظور صاف کردن در زمان پر کردن کامپوزیت یا آمالگام و همینطور جهت پاک کردن شیارهای دندان از مواد اضافی سطح دندان استفاده می شود.
استئوتوم (Osteotomes)
اینسترومنـت ایناستئوتوم ها ابزاری است جهت فشـرده سازی، برش یا تغییر شـکل استخوان طراحی شده است و اغلب در درمان‌های جراحی دندان به منظور باز کردن و گشاد کردن محل قرار دادن ایمپلنت‌های دندانی استفاده می‌شوند.
ازاینسترومنت موچین برای قرار دادن و خارج کردن وسایل کوچک،
مانند تکه‌های پنبه در دهان، مورد استفاده قرار میگیرد.
