الواتور دندانپزشکی

الواتورها ابزارهایی هستند که دارای اشکال مختلفی در قسمت سر خود می باشند که با استفاده از آنها می توان به راحتی به الیاف پی دی ال اطراف ریشه دندان نفوذ کرد و قسمتی از آنها را قطع نمود. الواتورها با نیروهای فشاری وجینگ (Wedging)، و چرخشی (Rotation)، که بصورت مستقیم و یا با اهرم کردن به ریشه وارد می شوند کمک می کنند که الیاف پی دی ال قطع شده و در نهایت ریشه جا به جا و خارج شود.
امروزه الواتورها با شکل ها و طرح های مختلف و حتی آلیاژهای متنوع در بازار قابل عرضه هستند که این شکل ها و طرح ها می توانند در نواحی مختلف آناتومیک و نواحی مختلف فکی به دندانپزشکان کمک کنند تا دسترسی بهتری به ناحیه ریشه و نفوذ بهتری به داخل پی دی ال داشته باشند. الواتورها بین استخوان آلوئول و ریشه در ناحیه پی دی ال نفوذ کرده و کمک می کنند دندان جابجا شده و خارج گردد. در این راستا امروزه الواتورهایی با نام الواتورهای پی دی ال و الواتورهای لوکساتور و … در شکل ها و طرح های مختلف توسط افراد و کمپانی های مختلف طراحی و ساخته می شوند که می توانند در دندان های مختلف استفاده شوند. آنها براساس نوع طراحی کاربردهای متنوعی در دندانپزشکی دارند. برخی یونیورسال بوده و در قسمت های مختلف فک قابل استفاده هستند مثل الوتورهای مستقیم، و برخی دیگر با کجی خاصی که دارند به یکی از ریشه ها (ریشه مزیالی و یا دیستالی) نیروی لازم را وارد می کنند. در برخی موارد وقتی دندانپزشک به ریشه و تاج دندان سکشن (Section) برش می دهد، می توان از برخی الواتور ها مانند الواتور پرچمی و یا کرایر کمک بگیرد تا ریشه دندان را به بهترین شکل خارج کند.

از لحاظ ظاهری الواتور دارای سه قسمت می باشد:

1) دسته (Handle): دسته الواتورها معمولاً حجیم هستند و در برخی شرایط از دسته های ضربدری یا T-bar استفاده می شود.
2) شنک (Shank): در هنگام کار با الواتور بایستی انگشت اشاره برروی شنک قرار بگیرد و آن را ساپورت کند. این کار باعث می شود نیروی کنترل شده بدون ایجاد آسیب و اتلاف انرژی به دندان منتقل شود.
3) تیغه (Blade): با توجه به کاربرد و آناتومی دندان در مدل های مختلفی طراحی شده است که در ادامه به آن می پردازیم.

انواع الواتور دندانپزشکی

– الواتور مستقیم (Straight Elevator)

الواتور مستقیم، رایج ترین الواتوری است که برای لوکسه کردن دندان ها و جدا کردن ریشه از بافت های اطراف (PDL) استفاده می شود.
تیغه الواتور مستقیم در سمتی که با دندان و ریشه درگیر می شود، مقعر است. الواتور مستقیم کوچک اغلب برای شروع لوکسه کردن دندان قبل از استفاده از فورسپس استفاده می گردد. و الواتورهای مستقیم بزرگتر برای جابجایی ریشه ها از حفره هایشان استفاده می شود و همچنین برای لوکسه کردن دندان هایی که فاصله بیشتری دارند یا زمانی که الواتور مستقیم با اندازه کوچکتر کارایی کمتری پیدا می کند، استفاده می شوند. الواتورهای دندانپزشکی غالبا از لحاظ شکل و اندازه تیغه با یکدیگر متفاوت می باشند.

– الواتور کوپلن یا کوپلند (Coupland Elevator)

به علت شکل ظاهری به آنها، الواتور پاشنه کش نیز می گویند. از لحاظ ظاهری مشابه الواتور مستقیم می باشند، با این تفاوت که تیغه آن ها کمی انحنا دارد.
الواتور پاشنه کش، یک ابزار مناسب و مفید برای لوکسه کردن و حتی کشیدن دندان عقل می باشد.

– الواتور کرایر (Cryer Elevator)

دومین الواتور دندانپزشکی پرکاربرد، الواتور کرایر (مثلثی Triangle) است که دسته آن گلابی شکل و یا مشابه T می باشد. این الواتور به صورت چپ و راست عرضه می شود و برای تشخیص جهت آن، میبایست به گونه ایی در دست قرار گیرید که تقعر نوک مثلثی آن قابل مشاهده باشد. نوک مثلث اگر به سمت چپ بیمار باشد، آن را الواتور چپ و اگر به سمت راست وی باشد، الواتور راست می نامند.
* بیشترین و اصلی ترین کاربرد الواتور مثلثی زمانی می باشد که ریشه شکسته شده در حفره دندان باقی بماند و حفره مجاور آن خالی باشد.

– الواتور سوزنی (Apex Elevator)

این الواتور دارای یک نوک تیز بوده و معمولا برای خارج کردن قطعه های شکسته ریشه استفاده می شود و بسته به جهت نوک تیغه آن، برای سمت چپ و راست دو حالت مجزا دارد.

– الواتور صلیبی (Winter’s Crossbar Elevator)

الواتور صلیبی از لحاظ طراحی دسته با دیگر الواتورها متفاوت می باشد و به همین علت قادر به اعمال فشار بسیار زیادی می باشد. بطوری که در صورت استفاده نامناسب و ناشیانه از آن می تواند آسیبی جدی به بیمار وارد نماید.
نام این الواتور به دلیل شکل ظاهری دسته آن بوده و می تواند تیغه های هر یک از الواتورهای دیگر را داشته باشد اما نوع رایج آن، تیغه الواتور کرایر می باشد.