پلاک میکروبی

پلاک میکروبی

دهان انسان یک دنیا یا بهتر بگوییم یک اکوسیستم بزرگ است. با هر خوردن، آشامیدن و بلعیدن هزاران هزار باکتری، میکروارگانیسم و موجودات ریز دیگر وارد دهان شما میشوند. به طور معمول در بیشتر اوقات، تعادل ظریف و خوبی در اکوسیستم دهان شما برقرار است. اما هنگامیکه سویه های انواع خاصی از باکتری ها در دهان شما بیش از حد تجمع پیدا کنند، ممکن است موجب ایجاد مشکلات در دهان شما شوند. باکتری ها با خوردن برخی مواد غذایی مانند کربوهیدرات (قند) که در قالب نوشیدنی و خوراکی های دیگر وارد دهان شما میشوند تغذیه میکنند و طی این فرآیند اسید تولید میشود. این اسید ها میتوانند مشکلاتی نظیر:

• ایجاد حفره در دندان
• ساییدگی و فرسایش دندان ها
• آسیب به بافت لثه
• ایجاد بیماری در دهان
• ایجاد بیماری های لثه ای

پوسیدگی وقتی اتفاق می افتد که غذاهای حاوی کربوهیدرات بین دندان ها گیر می کنند و با مسواک زدن و نخ کشیدن کاملاً از بین نمی روند. دلایل عمده پوسیدگی دندان، غذاهای شیرین، چسبناک و نوشیدنی است. هرچه شکر بیشتر مصرف شود، اسید بیشتری تولید می شود که منجر به پوسیدگی می شود. در دهان هر فرد بطور طبیعی انواع و اقسام میکروب ها وجود دارد وقتی مدتی دندان تمیز نشود، میکروب ها بر روی دندان لایه ای را تشکیل می دهند که پلاک میکروبی نام دارد. پلاک میکروبی لایه نرم و غلیظی است که از مقدار زیادی باکتریهای مختلف و سلولهای موجود در دهان تشکیل می شود و چنان بر سطح دندان می چسبد که به آسانی با آب شسته نمی شود. هر چه زمان بیشتر می گذرد، انواع مختلفی از میکروب ها وارد پلاک میکروبی می شوند و بیماریزایی آن را بیشتر می کنند.

این پلاک ها حاوی میلیون ها باکتری هستند که از غذاها و نوشیدنی هایی که شما روزانه مصرف میکنید تغذیه میکنند. اگر این رسوبات باکتری به طور مرتب با مسواک و نخ دندان پاک نشوند، میتوانند منجر به پوسیدگی دندان، بیماری های لثه مانند عفونت، خونریزی، تورم، درد و حساسیت لثه ها و در نهایت تشکیل تارتار شوند.
تشکیل تارتار اگر پلاک ها به طور مرتب تمیز نشوند، با مواد معدنی بزاق دهان ترکیب شده و این رسوبات زیست لایه ای طی 24 تا 72 ساعت به شدن سخت شده و تبدیل به تارتار میشوند. از بین بردن تارتار نیازمند کمک دندانپزشک میباشد درحالیکه از بین بردن پلاک ها در خانه به راحتی قابل انجام میباشد. افرادی که دارای سیم های ارتودنسی، خشکی دهان، دندانهای بهم ریخته، عادت به سیگار کشیدن هستند و یا سن بالایی دارند، به شدت در معرض ابتلا به پلاک های دندانی هستند.

برخی غذا ها مانند کربوهیدرات ها، شکر، نشاسته و ساکارز موجود در نوشیدنی های شیرین و آب نبات ها خطر ابتلا به پلاک و تارتار را تا حد زیادی افزایش میدهند. باکتری پلاک میتواند منجر به آماس لثه، پوسیدگی و مشکلات جدی لثه شود. بنابراین رعایت بهداشت منظم دهان و دندان، انجام چکاپ دهان و دندان هر 6 ماه یکبار و انجام اقدامات فوری در صورت مشاهده پلاک دندان میتواند از بروز مشکلات جدی جلوگیری نماید.
از بین بردن پلاک و تارتار بهداشت دهان از اهمیت بسزایی برخوردار است. با مسواک زدن منظم و صحیح و از استفاده مواد طبیعی میتوان به سادگی تارتار ها را از روی دندان پاک کرد و به حفظ مینای دندان و جلوگیری از پوسیدگی از دست دادن آن کمک کرد. به منظور جلوگیری از پوسیدگی و خرابی دندانهای کودکان خود نیز می بایست از سنین کودکی نحوه صحیح مسواک زدن و نخ دندان کشیدن را به آنها بیاموزید. با استفاده و رعایت این نکات رسوبات دندانی و پلاک (جرم) دندان را دور نگه دارید: دندانهایتان را به طور مناسب مسواک بزنید و از خمیر دندان های دارای فلوراید استفاده کنید.

نقش پلاک دندانی در ایجاد بیماریهای پریودنتال

به طور کلی واژه “پلاک میکروبی” یا “پلاک دندانی” به انواعی از رسوبات میکروبی زیر لثه اطلاق می شود که نرم بوده، ولی به طور محکمی به سطح دندانی، چسبندگی دارند؛ به طوری که با شستشوی معمولی، پاک و زدوده نمی شوند.
پلاک از اولین ساعات بعد از مسواک زدن و تمییز کردن دندانها، مجددا شروع به تشکیل شدن می نماید و با گذشت زمان، بالغ تر و ترکیب میکروبی آن پیچیده تر می شود؛ به طوری که یک پلاک تازه تشکیل شده، حاوی تعداد کمتری میکروب است؛ ولی پلاکی که چند روز از تشکیل آن گذشته باشد، هم از نظر کمی افزایش یافته و هم ترکیب میکروبی آن بیشتر از میکروب های بیماری زا هستند.
چه پوسیدگی های دندانی و چه انواع بیماریهای پریودنتال، از یک ژنژیویت ساده ( التهاب لثه ) گرفته تا یک پریودنتیت پیشرفته ( پیوره )، همه در نتیجه اثرات زیانبار ” پلاک میکروبی ” ایجاد می شوند و سایر عوامل نظیر ارث، تغذیه و بیماری های مضعف (ضعیف کننده) همگی جزو عوامل زمینه ساز یا تشدید کننده هستند و به همین دلیل است که می گوییم بیماری های پریودنتال، با کنترل و حذف پلاک میکروبی قابل پیشگیری کامل هستند.

آثار مخرب پلاک میکروبی دهان

جلوگیری از پوسیدگی میکروبی دندان 

مراحلی وجود دارد که می توانید برای جلوگیری از پوسیدگی میکروبی دندان انجام دهید:

•  استفاده از دهانشویه حاوی فلوراید.
• بهداشت دهان و دندان را با مسواک زدن دو بار در روز با خمیر دندانهای حاوی فلوراید و استفاده از نخ دندان به طور مرتب انجام دهید.توجه ویژه ای به پلاکی که در اطراف لثه جمع می شود داشته باشید. مسواک خود را چند وقت یکبار عوض کنید. با برس های فرسوده دندانها کاملا تمیز نمی شوند.
• با محدود کردن غذاها و نوشیدنی هایی که سرشار از قند و نشاسته هستند وعده های غذایی مغذی و متعادل بخورید و مصرف میان وعده را محدود کنید.
• سیگار نکشید.
• برای معاینات منظم دوره ای به دندانپزشک مراجعه کنید.

ذکر این نکته لازم است که پلاک میکروبی با رسوب نرم سفیدی که روی دندان می نشیند و قابل دیدن می باشد، متفاوت است. این رسوبات سفید رنگ به آسانی با آب شسته می شود. ولی پلاک میکروبی قابل دیدن نیست و بی رنگ است. پلاک میکروبی در صورتی قابل مشاهده است که آن را با مواد رنگی مخصوصی رنگ کنیم. برای نشان دادن پلاک میکروبی از قرصهای رنگی که قرص آشکار کننده پلاک میکروبی نام دارد استفاده می شود. برای از بین بردن پلاک میکروبی باید با دقت و حوصله دندان را مسواک کرد.