فور یا آون

• فور یا آون

فور یا آون وسیله‌ای است که در اغلب آزمایشگاه های تحقیقاتی و کلینیکی وجود دارد و یکی از دستگاه های مورد نیاز برای آزمایشگاه می‌باشد. از آون آزمایشگاهی یا فور خشک کننده برای خشک کردن، استریل کردن ظروف شیشه‌ای و فلزی، تست دما و برای انکوب کردن آزمایش های حساس به دما استفاده می شود. فرآیند خشک کردن در آزمایشگاه ها فرآیند بسیار حساسی است از آن جایی که خشک کردن بسیار سریع، بسیار آرام یا غیر یکنواخت می تواند تمام فرآیند را از بین ببرد. از آون‌ها با اسامی «آون هوای داغ» و یا «گرم خانه» نیز یاد می‌شود.

• کاربرد آون یا فور آزمایشگاهی

آون‌ها به صورت عمده برای مواردی نظیر:

• خشک کردن، برای حذف رطوبت نمونه در بهینه‌ترین حالت ممکن
• پختن، برای انتقال گرما به نمونه بدون از بین رفتن رطوبت آن
• درمان کردن، زمانی که نمونه در فرآیند خشک کردن و پختن آسیب ببیند، نمونه دچار تغییر فیزیکی یا شیمایی می‌شود.

کاربرد دارند.

اجزای تشکیل دهنده آون آزمایشگاهی یا فور خشک کننده چیست ؟

• محفظه داخلی: محفظه داخلی فور خشک کننده محل قرار گرفتن وسایل جهت استریل شدن می‌باشد. این محفظه اغلب از جنس استیل ضد زنگ و مقاوم در برابر حرارت بالا است. این محفظه همچنین محل قرار گرفتن سنسور دما و ترموکوپل است.
• المنت های گرم کننده: این اجزا جهت تأمین حرارت مورد نیاز فور قرار داده شده اند و اغلب در مجاورت جداره خارجی فور و در تماس با آن قرار گرفته‌اند تا دمای داخل آون را به میزان مورد نیاز افزایش دهند. در داخل هر فور ، بسته به نوع و مدل دستگاه و همچنین بسته به توان الکتریکی آن ، یک یا دو عدد المنت قرار می‌گیرد. این المنت‌ها اغلب از نوع فنری بوده و درون یک پوشش از جنس سرامیک نسوز قرار می‌گیرند تا از انتقال جریان الکتریکی به محفظه فور و اتصال نمودن آن جلوگیری شود.
• عایق‌های حرارتی: این عایق ‌ها به منظور جلوگیری از هدر رفتن انرژی حرارتی و سرد شدن سریع محفظه داخلی و همچنین جلوگیری از گرم شدن بیش از حد محفظه خارجی و مدارهای الکتریکی و نیز محیط بیرون تعبیه شده که اغلب از جنس پشم شیشه است.سیستم کنترل و نمایش دمای داخل محفظه: بسته به نوع آون، این دو سیستم می‌تواند کاملا مجزا و یا در یک سیستم یکپارچه بیاید. سیستم نمایش دمای داخل محفظه می‌تواند یک دماسنج عقربه‌ای ، دماسنج جیوه‌ای و یا یک برد الکتریکی به همراه سنسور حرارتی و نمایشگر دیجیتال باشد. سیستم کنترل دما نیز بسته به نوع دستگاه می‌تواند به صورت ترموکوپل‌های فلزی ، جیوه‌ای و یا سیستم‌های میکروپروسسوری مشتمل بر سنسورهای دقیق باشد ؛ در این صورت سیستم نمایش و کنترل دما می‌تواند در هم ادغام شود.
• سیستم‌های حفاظتی:  بسته به نوع دستگاه سیستم‌های حفاظتی الکتریکی و حرارتی جهت حفاظت کاربران و دستگاه و محتویات آن پیش‌بینی می‌شود. فیوزهای الکتریکی برای قطع جریان در موارد اضطراری، سیستم قطع جریان در زمان بالا رفتن بیش از حد دما (به هنگام عمل نکردن سیستم کنترل دما) و … از جمله این سیستم‌ها است.

• تفاوت فور و اتوکلاو

اتوکلاو از  تجهیزات آزمایشگاهی است که با استفاده از حرارت بخار آب تحت فشار برای ضدعفونی تجهیزات استفاده می شودو در حقیقت یک محیط نمونه مرطوب را برای ضدعفونی به وجود می آورد.فشار ایجادشده  بوسیله دستگاه اتوکلاو باعث می شود تا هیچ نمونه و مدلی از میکروب ها بر روی تجهیزات باقی نماند. همچنین از اتوکلاو در صنایع شیمیائی نیز استفاده می شود.اتوکلاو یک دستگاه پر کاربرد برای ضد عفونی و استریلیزه کردن  ابزارهای پیرسینگ، خالکوبی و داروهای دامپزشکی می باشد. شکل دستگاه به صورت استوانه می باشد. از این دستگاه در مراکز عمومی بهداشت، آزمایش های بالینی،تحقیقاتی و میکروبیولوژی که ضدعفونی کردن در آنها اهمیت زیادی دارد استفاده می شود همچنین برای بخشی از فرایندهای صنعتی که باید در دمای بالا انجام شود نیز استفاده می شود.از این دستگاه برای ضدعفونی شیر یا موادی که در دمای بالا ویژگی های خود را از دست می دهند استفاده نمی شود.

نکته: دستگاه اتوکلاو باید به صورت منظم بازرسی و کنترل شود.

• جمع بندی تفاوت فور و اتوکلاو

1. حرارت در اتوکلاو به علت استفاده از بخار آب مرطوب است ودر فور حرارت خشک است.
2. تاثیر حرارت مرطوب خیلی بیشتر از حرارت خشک می باشد
3. وسایل تیز را نمی توان در اتوکلاو ضدعفونی کرد زیرا به مرور زمان کند و بدون استفاده می شود
4. دستگاه فور باعث زنگ زدگی قطعات فلزی نمی شود چون از حرارت خشک استفاده می کند.
5. در دستگاه فور تمامی میکروب ها و میکروارگانیسم ها از بین نمی رود
6. دستگاه اتوکلاو تمامی میکروب ها را ازبین می برد
7. تاثیر گذاری و نفوذ پذیری دستگاه فور کمتر از اتوکلاو می باشد
8. فضای کار در فور بیشتر از اتوکلاو است چون چند طبقه است و سینی های فور راحت جابه جا می شود.
9. کنترل کیفی دستگاه فور به راحتی انجام می شود
10. دمای فور قابل تنظیم و تغییر می باشد
11. دمای اتوکلاو ثابت است و تغییر نمی کند
12. قیمت دستگاه فور کمتر از قیمت اتوکلاو می باشد
13. از موادی که امکان آتش گرفتن و شعله ور شدن دارند( مانند گان های بیمارستانی) نمی توان در فور استفاده کرد
14. اگر نمونه های استاندارد اتوکلاو را استفاده نکنید ممکن است در حین انجام کار منفجر شود.

• عیوب دستگاه فور (OVEN)

در اغلب موارد عیوب زیر در فورها مشاهده می شود:

• سوختن فیوز محافظ دستگاه
• سوختن المنت دستگاه
• خراب شدن سنسورهای سیستم تنظیم حرارت
• خرابی کابل برق دستگاه

نکته : یکی از معیابی که در فور آزمایشگاهی وجود دارد این است که با توجه به میزان حرارتی که برای استریل کردن ابزارهای به کار گرفته می شود قادر به از بین بردن برخی از باکتری های که منجر به ایجاد زگیل تناسی در بانوان و جنون گاوی و … نمی باشد.

این موضوع باعث تفاوت چشمگیر و قابل توجه بین اتوکلاو و فور شده است چرا که در اتوکلاوه این خطاها را نداریم.