فلوئوروزیس

فلوئوروزیس

سلامتی فردی که در منطقه فاقد آب حاوی فلوئور زندگی می نماید, ممکن است از طریق فلوئور دریافتی از غذا, نوشیدنیها, خمیردندان و محصولات دندانپزشکی به مخاطره بیفتد. فلوراید در دهان شویه, خمیردندان, آب میوه و غذاهای کنسرو, ظروف تفلون به کار رفته و یکی از راههای ورود فلوراید به آب, از طریق کودهای شیمیایی, صنایع آلومینیوم, حشره کش ها, آفت کش ها, علف کش ها, و ضدقارچ هایی است که برای میوه ها و سبزیجات به کار می رود و آلودگی محیطی به فلوراید را به وجود می آورد. برخی عوارض دریافت مزمن فلوراید بیش از حد شامل مواردی چون: کاهش میزان هموگلوبین, اختلالات معده و روده, از دست دادن دندانها در سن جوانی, استئوفلوئوروز, افزایش شکستگی لگن در سالمندان, استیواسکلروز, استئوپروز, فرم خاصی از آرتریت و انکیلوز مفصلی, استئومالاسی متافیزیال, ساختمان ضعیف دندانها و Mottling آنها, اختلال ترشح انسولین و آزمایش تحمل گلوکز, کاهش قدرت تغلیظ ادرار, اختلالات سیستم ایمنی, آسیب ژنتیک و کانسر, اختلالات یادگیری و کاهش ضریب هوشی (IQ), اختلالات عملکرد تیرویید و … می باشد.

شیوع آن از چه زمانی اتفاق افتاد؟

فلوئوروزیس به تغییر رنگ دندان‌ ها در اثر مصرف بالای فلوراید گفته می‌ شود. فلوراید از عناصر مهم برای ساختار دندان است و به تقویت دندان‌ ها کمک می‌ کند. از آنجایی که کمبود این عنصر در آب آشامیدنی برخی از مناطق دیده می‌ شود، اضافه کردن آن به آب موجب تقویت دندان‌ ها شده و از آن‌ ها در برابر پوسیدگی محافظت می‌ کند. با این که فلوراید برای دندان ماده موثری است، ولی در برخی مناطق بیشتر از حد معمول در آب آشامیدنی وجود دارد و به همین دلیل اثر عکس بر روی دندان گذاشته و فرد را دچار بیماری فلوئوروزیس می‌ کند.

فلوئوروزیس اولین بار در اوایل قرن بیستم توجه پزشکان را به خود جلب کرد. در آن دوره محققان دریافتند که بر روی دندان‌ های افرادی که در کلورادو به دنیا آمده و بزرگ شده بودند، لکه‌ های قهوه‌ ای دیده می‌ شود. پس از تحقیق برای پیدا کردن ریشه این مشکل متوجه شدند که نوعی از فلوراید به صورت طبیعی در آب زیرزمینی کلورادو به وجود آمده است و همین امر موجب قهوه‌ ای شدن دندان‌ های این افراد شده است. البته این محققان متوجه شدند که افرادی که بر روی دندان‌ هایشان این لکه‌ ها دیده شده، مقاومت بسیار بالایی در برابر پوسیدگی دندان از خود نشان می‌ دهند. به همین دلیل از آن زمان فلوراید پس از طی کردن مراحلی خاص و به میزان مشخص و کافی وارد آب آشامیدنی هر منطقه‌ ای می‌ شد تا هم از پوسیدگی دندان جلوگیری کند و هم مشکل فلوئوروزیس را به وجود نیاورد.

علت‌ های بروز بیماری فلوئوروزیس

علل مختلفی برای بروز این مشکل و یا بیماری وجود دارد که شاید بتوان مهم‌ ترین آن را استفاده نامناسب از محصولات حاوی فلوراید اعم از خمیر دندان، دهان شویه و … دانست. به طور مثال کودکان ممکن است از طعم خمیر دندان‌ های حاوی فلوراید خوششان آمده و آن را قورت دهند.

استفاده بیش از حد از مواد حاوی فلوراید در دوران کودکی بر روی بروز این بیماری تاثیر بسیاری دارد. گفتنی است فلوراید به صورت طبیعی در آب آشامیدنی وجود دارد و مصرف بیش از حد آن می‌ تواند برای دندان‌ ها مشکل‌ ساز باشد.

فلوراید چه استفاده‌ای دارد؟

در زمینه سلامت انسان، از فلوراید عمدتا برای بهبود سلامت دندان استفاده می‌شود. بعضی اوقات می توانید آن را در منبع تغذیه محلی و بسیاری از محصولات زیر بیابید:

• خمیر دندان
• دهان شویه
• مکمل‌ها

از فلوراید در موارد زیر نیز استفاده می‌شود:

• در اسکن‌های تصویربرداری پزشکی ، مانند اسکن PET
• به عنوان یک عامل تمیز کننده
• در آفت‌کش‌ها
• برای ساخت محصولات تفلون، فولاد و آلومینیوم

سطح فلوراید در آب آشامیدنی

فلوراید به طور طبیعی در آب وجود دارد. سطح طبیعی فلوراید بالاتر از حد توصیه شده برای نوشیدن آب، ممکن است خطر ابتلا به فلوروزیس شدید را افزایش دهد. در جوامعی که سطح طبیعی فلوراید در آب آشامیدنی آنها بیش از 2 قسمت در میلیون است، توصیه شده که آب آشامیدنی خود را از منابع دیگری تامین کنند.

اداره بهداشت و خدمات انسانی آمریکا در ژانویه 2011 با تشویش از نگرانی مبنی بر اینکه کودکان ممکن است مقدار زیادی فلوراید دریافت کنند، میزان توصیه شده فلوراید در آب آشامیدنی را کاهش داد.

در ایران و در بیشتر شهرستان‌های آن، میزان فلوراید در آب آشامیدنی کمتر از میزان استاندارد است.

علائم فلوروزیس دندانی

علائم فلوئوروزیس از لکه‌های ریز سفید یا رگه هایی است که ممکن است قابل توجه نباشد، تا لکه‌های قهوه‌ای تیره و مینای دندان شکاف‌دار و زبر که تمیز کردن آن دشوار است. دندان هایی که تحت تأثیر فلوئوروزیس قرار نمی‌گیرند صاف و براق هستند. همچنین باید سفید خامه‌ای کم رنگ باشند.

اگر مشاهده کردید که دندان‌های کودک شما دارای رگه‌ها یا لکه‌های سفید است، با دندانپزشک خود تماس بگیرید.

از دهه 193۰، دندانپزشکان شدت فلوروزیس را با استفاده از دسته‌های زیر ارزیابی کرده‌اند:

• سوال برانگیز‌: مینای دندان تغییرات اندکی دارد، از چند نقطه تا بعضی اوقات لکه‌های سفید.
• خیلی خفیف: نواحی کوچک مات و سفید کاغذی در کمتر از 25٪ سطح دندان پراکنده شده‌اند.
• خفیف: نواحی مات سفید روی سطح گسترده‌ترند اما هنوز هم کمتر از 50٪ سطح را تحت تأثیر قرار می‌دهند.
• در حد متوسط: مناطق مات سفید بیش از 50٪ سطح مینا را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
• شدید: تمام سطوح مینا تحت تأثیر قرار می‌گیرند. دندان‌ها همچنین دارای حفره‌هایی هستند که ممکن است گسسته یا در کنار هم باشند.

درمان فلوروزیس

در بسیاری از موارد، فلوروزیس بسیار خفیف است و نیازی به درمان نیست. یا ممکن است فقط در مواردی که دیده نمی‌شود روی دندانهای پشتی تأثیر بگذارد. با تکنیک‌های مختلف می‌توان ظاهر دندان‌هایی را که تحت تأثیر فلوروز متوسط تا شدید قرار گرفته‌اند، بهبود بخشید. بیشتر آنها با هدف پوشاندن لکه‌ها است.

چنین تکنیک‌هایی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• سفید کردن دندان و روش‌های دیگر برای از بین بردن لکه‌های سطح از این قبیل اقدامات است. توجه داشته باشید که سفید شدن دندان‌ها ممکن است به طور موقت ظاهر فلوروزیس را بدتر کند.
• باندینگ کردن، که دندان را با یک رزین سخت که به مینا می‌چسبد، می‌پوشاند.
• استفاده از تاج‌ها که روکش ها و پوسته‌هایی ساخته شده به صورت سفارشی هستند که قسمت جلوی دندان ها را می‌پوشانند تا ظاهر آنها بهتر شود. این موارد در موارد فلوروزیس شدید استفاده می‌شود.

پیشگیری فلوروزیس

هوشیاری والدین عامل اصلی جلوگیری از فلوئوروزیس است.

اگر آب شما از یک سیستم عمومی تأمین می‌شود ، پزشک یا دندانپزشک  و همچنین اداره آب محلی یا بخش بهداشت عمومی – می‌توانند مقدار فلوراید موجود در آن را به شما بگویند. اگر به آب چاه یا بطری آب اعتماد کنید، اداره بهداشت عمومی یا یک آزمایشگاه محلی می تواند محتوای فلوراید آن را تجزیه و تحلیل کند. هنگامی که دانستید فرزند شما از نوشیدن آب و سایر منابع مانند آب میوه و نوشیدنی های غیر الکلی فلوراید دریافت می‌کند، می توانید با دندانپزشک خود تصمیم بگیرید که آیا کودک شما باید یک مکمل فلوراید داشته باشد یا خیر.

در خانه، تمام محصولات حاوی فلوراید مانند خمیر دندان، دهانشویه و مکمل‌ها را از دسترس کودکان خردسال دور نگه دارید. اگر کودک در مدت زمان کوتاهی مقدار زیادی فلوراید مصرف کند، ممکن است علائمی مانند:

• حالت تهوع
• اسهال
• استفراغ
• درد شکم

در او یروز کند.

اگرچه مسمومیت با فلوراید معمولاً عواقب جدی ندارد، اما سالانه چند صد کودک را به اورژانس می فرستد. همچنین مهم است که استفاده از خمیر دندانهای حاوی فلوراید توسط کودک خود را کنترل کنید. فقط مقدار خمیر دندان به اندازه نخود را روی مسواک کودک خود قرار دهید. این کار برای محافظت از مسمومیت با فلوراید کافی است. همچنین به فرزند خود بیاموزید تا بعد از مسواک زدن به جای قورت دادن، خمیردندان را بیرون بریزد. برای تشویق کودک خود، از خمیردندان‌های حاوی طعم دهنده‌هایی که ممکن است کودکان آن را ببلعند، خودداری کنید.

احتمال ابتلا به فلوروز تا حدود هشت سالگی وجود دارد زیرا دندان‌ها هنوز در زیر لثه‌ها تشکیل می‌شوند. در نهایت، دریافت مقدار مناسب فلوراید بهترین کار است. دندانپزشک، متخصص اطفال یا پزشک خانواده می ‌وانند در تعیین مقدار مناسب فلوراید برای کودک به شما کمک کنند. در اینجا برخی از کارهایی که والدین می توانند در خانه برای جلوگیری از فلوئوروز انجام دهند وجود دارد:

نوزادان تا 3 سال

به کودک خود شیر دهید. آكادمی اطفال آمریكا استفاده از شیر مادر را برای همه نوزادان (به استثنای تعداد معدودی كه شیردهی برای آنها مضر است) تا 6 ماهگی توصیه می‌کند، سپس غذاهای جامد اضافه كنید و تا زمان رسیدن كودك به ۱۲ ماهگی به او شیر دهید. اگر کودک شما در درجه اول از شیرخشک تغذیه می‌کند، در مورد بهترین نوع شیرخشک برای کودک خود با پزشک خود مشورت کنید.

هنگامی که دندان‌های کودک شما شروع به درآمدن می‌کند، دو بار در روز یا طبق دستور دندانپزشک یا پزشک، دندان‌های آنها را کاملا مسواک بزنید.

3-8 ساله‌ها

مسواک زدن دندان ها را به طور کامل دو بار در روز یا طبق دستور دندانپزشک یا پزشک ادامه دهید.

برای کودکان زیر شش سال از دهانشویه های حاوی فلوراید استفاده نکنید، مگر اینکه توسط دندانپزشک یا متخصص بهداشت دیگر توصیه شود. انجمن دندانپزشکی آمریکا آنها را در این سن توصیه نمی‌کند زیرا بسیاری از کودکان کمتر از شش سال رفلکس بلع خود را به طور کامل رشد نداده‌اند و ممکن است بیش از آنچه که بیرون میریزند، ببلعند.

استفاده از مکمل‌های غذایی حاوی فلوراید

مکمل‌های غذایی حاوی فلوراید را فقط طبق دستور پزشک یا دندانپزشک استفاده کنید. مکمل های حاوی فلوراید برای کودکان بین 6 ماه تا 16 سال که در مناطق بدون فلوراید و در معرض خطر پوسیدگی دندان زندگی می‌کنند، توصیه می شود. نسخه باید طبق برنامه مکمل‌های حاوی فلوراید غذایی تأیید شده باشد.

منابع:

www.healthline.com

www.mouthhealthy.org