سهم دندانپزشکی از جایزه نوبل

سهم دندانپزشکی از جایزه نوبل

دکتر هدیه توتونی

از زمان پایه‌گذاری جایزه نوبل پزشکی تا امروز ۱۱۵ بار جایزه به برنده یا برندگان هر سال اهدا شده است. ۴۱ جایزه تنها به یک برنده اهدا شده است. ۳۵ جایزه نوبل پزشکی توسط دو برنده به اشتراک گذاشته شده و در ۳۹ مورد هم بین سه برنده تقسیم شده است. جایزهٔ نوبل فیزیولوژی یا پزشکی یکی از جایزه‌های نوبل است که هر سال از سوی انستیتوی کارولینسکا اعطا می‌شود. این جایزه از ۱۹۰۱ تاکنون اهدا شده است. البته این جایزه در ۹ مورد در سال‌های ۱۹۱۵، ۱۹۱۶، ۱۹۱۷، ۱۹۱۸، ۱۹۲۱، ۱۹۲۵، ۱۹۴۰، ۱۹۴۱ و ۱۹۴۲ اعطا نشد.

آیا تاکنون دندانپزشکی جایزه نوبل دریافت کرده؟

اما از مجموع ۲۲۸ نفری که تا امروز جایزه نوبل پزشکی را دریافت کرده‌اند چند نفر دندان‌پزشک بوده‌اند یا به واسطه مطالعات مرتبط با دندان‌پزشکی برنده جایزه شده‌اند؟ متاسفانه هیچ کس!

علی‌رغم انجام پژوهشهای گسترده در حیطه دندانپزشکی و پیشرفت ان در افزایش عمر دندان طبیعی به مدد کنترل بیماریهای آن و ترمیم بافتهای از‌دست‌رفته با پیشرفت علم مواد دندانی،تاکنون این رشته سهمی در جایزه نوبل پزشکی نداشته است. البته در تاریح ۱۲۳ ساله جایزه نوبل پزشکی سه دندانپزشک و دو غیردندانپزشک به دلیل پژوهش‌هایی که انجام دادند به کمیته نوبل در شاخه physiology and medicine معرفی شدند اما هیچیک در لیست کاندیدهای نهایی (shortlist) این جایزه قرار نگرفتند.

چرا به دندان‌پزشکی نوبل نمی‌دهند؟

در مورد علت عدم دریافت جایزه نوبل توسط دندانپزشکان و پژوهش‌های مرتبط با دندان‌پزشکی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
دندان‌پزشکی ظاهرا نه تنها در ایران که در تمام دنیا، در فضای علوم پزشکی چندان جدی گرفته نمی‌شود. متاسفانه نه تنها دندانپزشکان در کمیته تصمیم‌گیرنده جایزه نوبل عضویت ندارند، که عملا به پژوهش‌های مرتبط با این رشته اهمیت زیادی داده نمی‌شود.
در مواردی هم که پژوهشگران هنگام معرفی به آکادمی نوبل، چندین پروزه داشته‌اند، به پژوهش‌های مرتبط به دندان پزشکی انان اشاره‌ای نشده است.

کدام دندان‌پزشکان برای نوبل پزشکی کاندیدا (ی اولیه) شدند؟

• Carl Röse (1864-1947)

دندانپزشک آلمانی و نخستین دندانپزشکی ست که در سال ۱۹۰۷ نامش به کمیته نوبل معرفی شد. علت معرفی او پژوهشهای گسترده و بزرگ کلینیکی و چندمرکزی در تمامی کشورهای اروپای غربی بود که منجر به شناخت دلایل ایجاد پوسیدگی و اثر ریزمغزی‌ها و منابع آب آشامیدنی در بروز پوسیدگی دندان شد. پژوهش او روی ۲۲۰۷۳۷ نفر ساکنان اروپای غربی و با همکاری و هماهنگی همکارانش در آن کشورها انجام شد که در زمان خود بزرگترین پژوهش تصادفی چندمرکزی در حوزه دندانپزشکی تا آن زمان بود.

• Walter Hess (1885-1980)

دندانپزشک سوئیسی که ابتدا در دانشگاه زوریخ تکنسین دندانسازی شد، سپس دندانپزشکی خواند و بعد از اتمام تحصیلات دندانپزشکی به دانشکده پزشکی زوریخ رفت. پس از فارغ‌التحصیلی از پزشکی برای دوره‌های پژوهشی بیشتر در دندانپزشکی به دانشکده‌های دندانپزشکی در مارسی و لندن رفت. دیدگاه او در حفظ ساختار دندان و بالاتربردن سن بی‌دندانی انسان بود که دندانپزشکی محافظه‌کارانه (Conservative dentistry) را بنیان گذاشت. پژوهشهای او منجر به ایده انجام درمان ریشه دندان با خارج‌کردن بافت نکروزه پالپ دندان، شستشو و ضدعفونی کانال ریشه دندان و پرکردن ریشه دندان شد. نهایتا، پیش‌تر رفت و برای مواردی که پالپ یا عصب دندان به طور کامل نکروز نشده، پالپوتومی (حذف عصب قسمت تاج دندان) را برای حفظ حیات دندان پیشنهاد داد که در سال ۱۹۴۹ برای همین پژوهشها به کمیته نوبل معرفی شد.

• Per-Ingvar Branemark (1929-2014)

پروفسور برنمارک احتمالا نام آشنایی برای دندان‌پزشکان امروزی است. او یک دندانپزشک سوئدی و پدر ایمپلنتولوژی نوین، سومین دندانپزشکی که در سالهای ۲۰۰۴ و ۲۰۰۶ به کمیته نوبل معرفی شد اما نامش در لیست نهایی کاندیداهای نوبل قرار نگرفت. پژوهشهای او و کشف روندی که ما امروز اسئواینتگریشن (Osseointegration) می‌نامیم و کاربرد تیتانیوم در ایمپلنتهای دندانی، منجر به جهشی چشمگیر در علم دندانپزشکی شد.

علاوه بر سه دندانپزشک نامبرده، دو غیر دندانپزشک نیز بابت پژوهشهایی که در حیطه دندانپزشکی انجام دادند به کمیته نوبل معرفی شدند اما نام آنها نیز در لیست نهایی نوبل پزشکی قرار نگرفت:

• Paul Theodor Uhlenhuth (1870-1957)

ایمونولوژیست و باکتریولوژیست آلمانی که ۱۹ بار کاندید دریافت نوبل شد. در سال ۱۹۲۹ پژوهشهای او مرتبط با سرطان و در دندانپزشکی، سرطان دهان بود، اما در معرفی او به کمیته نوبل، اشاره‌ای به پژوهشهایش در Oral cancer نشد و با عنوان کلی سرطان معرفی گردید.

• May Mellanby (1882-1978)

فیزیولوژیست انگلیسی که پژوهشهای بلندمدتش در کنار همسرش که فیزیولوژیست بود (Edward Mellanby) روی نقش ریزمغزیها در تکامل بدن منجر به معرفی آنها در سال ۱۹۳۹ به کمیته نوبل شد که نهایتا نامشان در لیست نهایی وارد نشد.
بااینحال، پژوهشهای بلندمدت فردی وی روی دندانهای کودکان و نقش ویتامین D3 در تشکیل و تکامل ساختار دندان، نقش افزودن آن به رژیم‌غذایی کودکان و کاهش پوسیدگی دندان به کمیته نوبل گزارش نشده بود.
آیا پژوهشهای دندانپزشکی و پیشرفتهای آن که منجر به حفظ بیشتر دندان و امکان جایگزینی آن به شیوه مطلوب و شبیه‌تر به ساختار اولیه شده است، خواسته آلفرد نوبل برای اختصاص جایزه به کاری که “The greatest benefit to mankind” باشد را محقق نکرده است؟

فروید، بزرگ‌ترین بازنده نوبل

عصب شناس اتریشی و بنیانگذار روانکاوی زیگموند فروید (۱۸۵۶-۱۹۳۹) ۳۲ بار نامزد جایزه نوبل در فیزیولوژی یا پزشکی شد، اما هرگز این جایزه به او اعطا نشد. زیرا به نظر کمیته پزشکی جایزه نوبل، کارهای فروید هیچ ارزش علمی اثبات شده‌ای نداشتند.
نکته جالب دیگر هم اینکه هیچ کس تا به حال بیش از یک بار جایزه نوبل فیزیولوژی یا پزشکی را دریافت نکرده است.

پایگاه خبری دندانه