تجهیزات ترمیمی دندانپزشکی

تجهیزات ترمیمی دندانپزشکی

تجهیزات دندانپزشکی اقلام غیر یکبار مصرفی هستند که توسط تیم دندانپزشکی در انجام وظایف خود استفاده می شود. طراحی و تولید این وسایل طیف گسترده‌ای از مهندسی پزشکی را در برمی‌گیرد. در این مقاله سعی داریم شما را با انواع تجهیزات دندانپزشکی، ابزار دندانپزشکی، لوازم دندانپزشکی و کاربرد آنها آشنا کنیم.

آمالگاماتور

انواع آمالگاماتور

دستگاه های آمالگاماتور توسط موتور الکتریکی، چرخ و تسمه را می چرخاند و باعث چرخش محوری منحنی شکل می شود که به گیره متصل است. آمالکپ ها با حجم های یک، دو، سه و پنج واحدی را میان گروه دستگاه قرار می دهند که درون این کپسول ها یک قسمت از پودر و قسمتی از جیوه تشکیل شده است و زمانی که به گیره دستگاه متصل می شود و شروع به حرکت می کند مواد درون آمالکپ همگن شده و پس از باز کردن قابل استفاده می باشد با توجه به بسته بودن این کپسول ها مقدار جیوه و پودر آن قابل تغییر نمی باشد میزان و روش بسته بندی آن به این صورت است که یک طرف پودر و طرف مقابل کپسول جیوه است و یا جیوه درون پودر پوشش پلاستیکی نازک و مخصوصی قرار داردکه در اثر ارتعاشات، ضربات و گرمای ایجاد شده سوراخ شده و با پودر مخلوط می گردد. در بعضی از کپسول ها نیز برای فعال کردن باید هر دو سر کپسول را فشار داد تا مواد از دو طرف آزاد شده و در کنار یکدیگر قرار بگیرند. این دستگاه ها دارای تایمر دیجیتال نیز می باشند در مدل های مختلف می تواند متفاوت باشد ، سرعت این دستگاه ها 3000 یا 4000 دور در دقیقه می باشد که حرکتی ششبیه به هشت لاتین افقی دارند.

در آمالگاماتور های دارای مخزن برای ترکیب مواد آمالگام میزان ترکیب مواد به عهده دندانپزشک می باشد که نسبت 20% جیوه و 80% پودر آمالگام مورد استفاده قرار می گیرد. هر کدام پیمانه و مخزن جداگانه دارند و با توجه به سمی بودن جیوه باید نکات ایمنی و آگاهی کامل در این مورد را داشت با کمک اهرم تعبیه شده در این دستگاه می توان تعداد واحد مورد نیاز را تولید کرد به این صورت که هر دور چرخشی به معنای یک واحد آمالگام می باشد.

مقایسه و تفاوت های آمالگاماتور

امروزه دستگاه های آمالگاماتور کپسولی با توجه به کاهش تماس دست با مواد و تنظیم بودن مقدار ترکیبی با استقبال بیشتری روبرو هستند و با توجه به سرعت عملکرد و ایجاد صدای کمتر در مدل های مختلف متفاوت هستند.

اصول نگهداری و سرویس آمالگاماتور

از جمله اشکالات و عیب هایی که می تواند در دستگاه رخ دهد، ساییده شدن دنده های مخزن خرابی خازن، خرابی تایمر دستگاه، خرابی کلید قطع و وصل خرابی گیره دستگاه و غیره می باشد حتما در زمان استفاده از بسته بودن درب محافظ اطمینان حاصل کنید و دستگاه را در مجاورت شیشه ها قرار ندهید چون امکان دارد لرزش ایجاد شده باعث ترک خوردن آن و یا افتادن آنها از روی میز شود.

لایت کیور دندانپزشکی

از جمله موادی که برای ترمیم و پر کردن دندان استفاده می شود کامپوزیت ها می باشند که هم رنگ دندان هستند و اسا مواد تشکیل دهنده آنها پلیمرها هستند، این مواد به صورت خمیر هستند و بعد از شکل گرفتن در دندان نیاز به سفت شدن دارند که از دستگاه لایت کیور استفاده می شود و با تابش نور به مولوکول های حساس به نور باعث پلیمریزه کردن آنها می شود.

انواع لایت کیور دندانپزشکی

• لایت کیور با چراغ هالوژنی
• لایت کیور با چراغ LED

از لحاظ ساختار و اصول عملکرد در لایت کیور های هالوژنی از یک لامپ کوارتز که توان حداقل 50 وات تا 75 وات را دارا می باشد استفاده شده که لامپ درون رفلکتور قرار دارد و چون ما برا عمل پلیمریزاسیون به طول موج 473 نانومتر نیاز داریم از یک فیلتر مخصوص به نور آبی که طول موج با این رنج را ساطع می کند استفاده می کنیم که از میله ای شیشه ای به نام لایت گاید عبر می کند و این میله معمولا دارای انحنای 45 درجه برای کاربری آسان دندانپزشک می باشد. عمر مفید لامپ هالوژنی 50 ساعت تخمین زده می شود و با توجه به گرمای ایجاد شده توسط این لامپ یک فن در انتهای هندپیس قرار دارد که در زمان روشن بودن دستگاه شروع به کار می کند.

در نوع LED اصول عملکرد مشابه مورد قبلی می باشد ولی تفاوت اصلی به جای لامپ هالوژنی از لامپ LED استفاده شده است که این امر بیشتر معایب مورد قبلی را بر طرف کرده و خود سبب مزایایی از جمله عدم ایجاد گرما، پرتابل بودن و سبک بودن و استفاده از باطری برای منبع تغذیه می باشد. زمان لازم برای هر بار استفاده و کیور کردن بستگی به ضخامت ماده دارد به طور متوسط بین 20 تا 40 ثانیه انجام می پذیرد.

از لحاظ مکانیزم کاربردی نحوه استفاده از دستگاه بدین شرح است کابل دستگاه را به برق شهری متصل نماید و یا در صورت پرتابل بودن باطری های مناسب را در دستگاه جایگذاری نمایید بعد از روشن نمودن زمان مورد نیاز برای کیورینگ را با توجه به عمق کامپوزت بر روی تایمر تنظیم کنید در ضمن تلقی که بر روی بدنه لایت کیور به صورت حلقه می باشد برای جلوگیری از بازتاب نور به چشم دندانپزشک است.

از لحاظ تابش نور به سه دسته تقسیم می شود که بر روی برخی دستگاه ها قابل تنظیم است :

روش ثایت 

در این نوع تابش شدت نور دهی در بازه زمانی تعریف شده ثابت می باشد و باعث سفت شدن سریع می گردد.

روش پالس

بدین معنی که شدت نور افزایش می یابد و در ابتدا به صورت سریع کامپوزیت را سفت نمی نماید.

روش رمپ

به صورت یک نمودار نمایی، از شدت نور کم شروع می شود و با گذشت زمان شدت افزایش می باید و سپی ثابت می ماند.

از نظر بیومکانیکی هرچقدر میکروفرکچرهای موجود در ماده کمتر باشد و ماده متراکم تر باشد سفتی بیشتری خواهد داشت و دوام ماده افزایش خواهد و احتمال شکستن دندان کاهش می یابد ، پس نحوه انجام کیورینگ بسیار مهم است .

نکته محم در استفاده از لایت کیور این است که زمان استفاده اگر دندان را با ماتریس بند بسته باشید با توجه به جنس آن امکان نفوذ نور گرفته می شود پس بعد از باز کردن ماتریس بند دوباره عمل کیورینگ را با زاویه عمود انجام دهید.

مقایسه و تفاوت های لایت کیور

امروزه در بازار به علت مزیت ها و برتری لایت کیور های LED  جایگزین هالوژنی شده اند در نوع هالوژنی آن امکان کدر شدن لامپ، کم شدن قدرت انعکاس صفحه احاطه کننده لامپ هالوژنی، کاهش قدرت نور خروجی به مرور زمان و سرعت پایین کیورینگ وجود دارد پس در انتخاب لایتکیور به این نکات دقت نمایید وجود مُد – سرعت – قدرت و کارایی در سفید کردن از طریق نور توجه کنید.

اصول نگهداری و سرویس لایت کیور

• با توجه به شکننده بودن لایت گاید و فیلتر لامپ از وارد شدن ضربه به هندپیس جلوگیری نمایید.
• در صورت چسبیدن کامپوزیت بر روی لایت گاید از خراشیدن آن با ابزار برنده و زبر خودداری نمایید. (می توانید از روکش یکبار مصرف برای لایت گاید استفاده کنید)
• به صورت دوره ای لامپ هالوژن دستگاه را تعویض نمایید چون میزان قدرت و شدت تابش آن کاسته می شود.
• بررسی قدرت نور خروجی از دستگاه به صورت دوره ای واجب است چون با چشم قابل تشخیص نیست با دستگاه نورسنج یا رادیومتر انجام می گیرد و شدت نور حداقل باید 500 میلی وات بر سانتیمتر مربع باشد.

جرمگیر دندانپزشکی

ازین دستگاه که عملکرد آن بر اساس امواج اولتراسوند می باشد جت لکه بری و حذف پلاکت های دندانی استفاده می شود. در نوک قلم محل باریکی برای خروج آب وجود دارد و از ارتعاشی که توسط دستگاه صورت می گیرد ترکیب آب و هوا باعث حباب سازی می شود به همین خاطر به آن کاویترون نیز می گویند.

انواع جرمگیر دندانپزشکی

دستگاه های جرم گیری اولتراسونیک بر اساس مکانیزم ایجاد لرزش و طراحی ساخت به 6 سته تقسیم می شوند:

• جرمگیر القایی
• جرمگیر پیزوالکتریک
• جرمگیر هوایی
• بر اساس شکل ظاهری و مخزن آب
• جرمگیر ساده
• جرمگیر مخزن دار

دستگاه های جرمگیری ددارای جعبه اصلی هستن که مدار الکترونیکی داخل آن قرار دارد و دارای تایید کلیدهای کنترل جریان آب و هوا و نیز کلید روشن، خاموش هستند. هندپیش از طریق کابلی به دستگاهخ منتقل می شود این هندپیس از یک محفظه مناسب برای نصب قلم ساخته شده است و آب از طریق یک کابل نازک به نوک قلم میرود و تمام محفظه هندپیس را پر می کند. باید توجه داشت که به علت گرمای زیاد قلم جرمگیر و جلوکیری از آسیب به دندان و لثه هیچگاه بدون آب از دستگاه استفاده نشود. همچنین قبل از جرمگیری استفاده از دهان شویه و در هنگام استفاده از جرمگیر به کار گیری از ساکشن جز موارد مهم است. دستگاه جرمگیر دارای 2 ولوم یا همان پیچ تنظیم می باشد ولوم تنظیم قدرت قلم کم که در جهت عقربه های ساعت قدرت نوک قلم توسط تقویت کننده توان که دامنه را تغییر نمی دهد و فقط میزان جریان را افزایش می دهد وجود دارد وولوم دیگری برای تنظیم جریان اب که برای افزایش آب خروجی باید در جهت خلاف عقربه ساعت چرخاند.

در جرمگیرهای ساده که قابل حمل هستند مخزن آب وجود ندارد که برای این کار از مخزن آب اضطراری یونیت استفاده می کنند و از سرم هیدروکلراید سدیم پر می شود و در جرم گیری هایی که مخزن دار هستند کاربرد راحتتری دارند و لوله آب آن به قلم متصل است در بعضی از آنها از چراغ LED نیز استفاده می شود که در چهار کاربری اصلی جرمگیری، درمان های ریشه، جراحی های لثه و جراحی های کوچک ابزاری دقیق و کاربردی به شمار می رود. طراحی ارگونومیک دستگاه و هندپیس و همچنین وزن کم هندپیس به عدم خستگی و راحتی حین کار بسیار کمک می کنند.

مقایسه و تفاوت های دستگاه جرمگیری

امواج اولتراسوند به دو طریق القایی یا پیزوالکتریک تولید و ارتعاشات ایجاد شده به نوک قلم منتقل می شود ولی دستگاه های کنونی موجوددر بازار از نوع سیستم کریستال پیزوالکتریک (کوارتز و تورملین) هستند که ارتعاشات قلم به صورت عمودی است و افقی نداریم و همچنین حرارت ایجاد شده بسیار کمتر است و فرکانس ارتعاش وابسته به ضخامت کریستال است.

جرمگیرهای هوایی (ایرفلو) شبیه هندپیس است و تفاوت آن وجود هوای فشرده داخل آن است که توان ایجاد لرزش را به وجود می آورد. این دستگاه ها همراه یک پودرهیدروکسید آلومینیوم در مخزن به همراه آب برای برداشتن جرم های سطحی می باشد و از جمله مزایای این دستگاه نسبت به جرمگیر های دیگر راحتی بیشتر بیمار به علت عدم تماس مستقیم با دندان و عدم وجود گرما و ارتعاش بر روی دندان می باشد و همچنین نیاز به زمان کمتردارد، استفاده از ایرفلو برای بیماران قبا از ارتودنسی و کامپوزیت زیبایی نتیجه بهتری را به همراه دارد.

اصول نگهداری و سرویس دستگاه جرمگیری

اپکس فایندر دندانپزشکی

دستگاهی برای پیدا کردن طول کانال است که در اندودانتیکس کاربرد دارد و بخش های تشکیل دهنده آن عبارتند از :

• دو عدد الکترود
• مانتیور
• آداپتور جهت شارژ باطری

انواع اپکس فایندر دندانپزشکی

از لحاظ نوع نمایش در مانیتور و کارخانه های سازنده انواع مختلفی دارند. پایه عملکرد بر اساس مقاومت الکترویکی می باشد و ای کار توسط دو الکترود که یکی به فایل اندو متصل می شود و داخل کانال قرار می گیرد زمانی که نمایشگر عدد صفر را نشان داد بیان کننده این موضوع است که مدار کامل شده و نوک فایل با ریشه دندان برخورد کرده است، سپس کمک فایل را خارج می کنیم تا5/0 میلیمتر را نشان دهد، الکترود دوم که شبیه قلاب است روی لب بیمار طرف مقابلی که الکترود اول قرار گرفته گذاشته می شود. این دستگاه زمانی موثر است که قسمتی عمده نسج پالپی از اتاقک پالپ و قسمتی از سیستم کانال ریشه حذف شده باشد. از مزیت های این دستگاه عدم نیاز کالیبراسیون برای هر بیمار می باشد در حالت کلی بهتر است بعد از تایید طول کارکرد به دست آمده از رادیوگرافی از این دستگاه استفاده کرد.

مقایسه و تفاوت های دستگاه اپکس فایندر

استفاده از اپکس فایندر برای کسانی که اشعه برای آنها ایجاد خطراتی را دارد، بسیار مناسب است مثل خانم های باردار، کسانی که رفلکس تهوع شدید دارند و تهیه کلیشه رادیوگرافی در مورد آنها مشکل است، از جمله آنهاست.

از دیگر تفاوت های آن نسبت به رادیوگرافی زمان کمتر، سادگی کاربرد، عدم استفاده از اشعه ایکس و کاربرد آن در مواردی که تشخیص آن با اشعه امکان پدیر نیست مثل مواردی که فورامن اپیکال به سمت باکال یا لینگوال تمایل دارد. در مواردی اپکس فایندر الکترونیکی با محدودیت هایی روبرو هست که از جمله آنها می توان به ایجاد تحریک الکتریکی در بعضی از بیماران، عدم تخیش خمیدگی ریشه، عدم کارکرد صحیح الکتریکی در دندان هایی با اپکس باز و وجود خون و مواد فلزی چرا که نباید نوک فایل با آنها تماس داشته باشد. در مورد بیماران قلبی دارای دستگاه تنظیم کننده ضربان قلب نباید از این دستگاه استفاده کرد. در اپکس های جدید بر خلاف مدل های قدیمی امکان استفاده در محیط های مرطوب نیز وجود دارد.

اصول نگهداری و سرویس دستگاه اپکس فایندر

توجه به منبع تغذیه دستگاه به طوری که همیشه قبل از استفاده شارژ کامل را داشته باشد ضروری است چون در صورتی که شارژ آن رو به اتمامم باشد امکان خطا در پاسخ وجود دارد. استفاده ازباطری برای دریافت نتیجه مطلوب بتهر است چون امکان دارد فرکانس آداپتوربرقی بر آن تاثیر گذار باشد.

وجود خون در محل و برخورد آن با الکترود ها می توان موجب پاسخ اشتباه و خطای دستگاه شود. الکترودها قابل اتوکلاو می باشند که بعد از هر بار استفاده سترون کردن آنها ضروری است. انتخاب بزرگترین فایل که متناسب با آناتومی کانال باشد برای تعیین طول صحیح لازم است. در صورتی که گیره لب در تماس نباشد می توان با مرطوب کردن لب بیمار این مشکل را حل کرد. در صورتی که فایل به انتها رسیده ولی طول مناسبی را نشان نمی دهد می توان اقدامات زیر را انجام داد :

• تعویض فایل مناسب با اندازه کانال
• برداشتن بافت داخل کانال در صورت وجود بافت زنده

دستگاه پالپ تسترالکتریکی دندانپزشکی

برای اطمینان از بی حس بودن دندان از این دستگاه استفاده می کنند، پالپ تستر وسیله ای مهم جهت بررسی زنده بودن پالپ دندان می باشد که به وسیله تحریک الکتریکی صورت می گیرد. بخش های تشکیل دهنده آن عبارتند از :

• بدنه دستگاه
• الکترود فعال
• باطری 3 ولت
• چراغ نشان دهنده فعال بودن دستگاه
• کلید کنترل و تنظیم میزان شدت جریان

انواع پالپ تسترالکتریکی 

• قابل حمل
• متصل به یونیت

در نوع قابل حمل دستگاه های پالپ تستر ولتاژ الکتریکی ایجاد شده توسط باطری به مداری جهت تقویت منتقل می شود و از راه الکترود به قسمت تاجی دندان منتقل می شود به صورت ی که با لثه تماس نداشته باشه و یک الکترود را بیمار با دست نگه می دارد از طریق گلید های تعبیه شده شدت جریان را کم یا زیاد می نماییم لازم به توضیح است که برای هدایت جریان الکتریکی از ژل و یا خمیر دندان استفاده می شود. با توجه به فیدبکی که از بیمار گرفته می شود یعنی احساس درد یا سوزش متوجه بی حس نبودن دندان می شویم. از جمله نکاتی که در هنگام استفاده باید رعایت شود خشک بودن سطح دندان می باشد تا از دریافت پاسخ اشتباه جلوگیری شود.

در نوع متصل به یونیت از ترانسفوردماتور کاهنده برای کاهش جریان استفاده می شود و مکانیزم کاربردی یکسان است.

مقایسه و تفاوت های دستگاه پالپ تسترالکتریکی

بی حس بودن دندان قبل از انجام جراحی ها از نکات مهمی است که با یک آزمایش ساده قابل بررسی است در قدیم از گرم یا سرد کردن دندان جهت آگاهی از این موضوع استفاده می کردند که خود دارای خطای بالایی بود و درد زیادی برای بیمار داشت ولی دستگاه پالپ تستر در کمترین زمان نتیجه بهتر و بالاتری را نسبت به روش قدیمی عرضه می کند.

اصول نگهداری و سرویس پالپ تسترالکتریکی

در صورت خرابی هر یک از قطعات مربوط به چراغ، کلید تنظیم شدت جریان و الکترود باید تعویض گردند. در دندان های در حال تکامل استفاده از دستگاه همیشه قابل اطمینان نیست. سعی نمایید از باطری های مناسب استفاده نمایید تا خرابی آن منجر به آسیب به دندان نشود. المترودها قابل استریل می باشند و با مطالعه دفترچه راهنما از اتوکلاو جهت سترون کردن استفاده نمایید.