اصول کار اتوکلاو

اصول کار اتوکلاو

اتوکلاوها برای اهداف مشخصی ساخته شده اند و فرآیند برنامه ریزی شده خاصی را به ترتبب و طبق برنامه زمانبندی شده اجرا میکنند. دستگاه اتوکلاو با استفاده از حرارت و فشار عمل استریل کردن وسایل را انجام می‌دهد. برای کار با این دستگاه نیاز است که ابتدا آن را به واسطه دو شاخه به برق شهری ۲۲۰ ولت وصل کنید. اگر نیاز به ایجاد خلاء باشد ابتدا به کمک پمپ های وکیوم، داخل مخزن اتوکلاو را از هوا خالی میکنند. در مرحله بعد دما و فشار را طبق سرعت مشخصی (مثلا ۵ درجه سانتیگراد در دقیقه) افزایش می دهند. وقتی دما و فشار اتوکلاو به سطح مورد نظر رسید، همه شرایط تا دقایقی (مثلا ۳۵ دقیقه دردمای ۱۲۱ درجه سانتیگراد) ساکن باقی میمانند. در مرحله پایانی نیز دما و فشار اتوکلاو، برابر با محیط اطراف خود خواهد شد و در اینجاست که میتوان در اتوکلاو را بدون هیچ خطری باز کرد.

نحوه بازکردن درب دستگاه نیز بدین صورت است که ابتدا باید بررسی کنید که اتوکلاو شما دارای چند فلکه است. عموما اتوکلاوهای ۱۰ لیتری دارای ۵ فلکه و اتوکلاوهای ۲۵ لیتری دارای ۷ فلکه هستند که برای بازکردن درب آن می‌بایست ابتدا فلکه‌های اتوکلاو را بازکرده و سپس فلکه اصلی که به رنگ قرمز است را بازنمایید تا درب آن بالا آید. توجه داشته باشید که فاصله بالا آمدن درب ممکن است بین یک الی دو سانتی‌متر متفاوت باشد. برای بستن درب  لازم است تا همه مواردی که بیان کردیم را به صورت عکس انجام دهید. یعنی اول فلکه قرمز را ببندید و سپس باقی فلکه‌ها را به حالت اولیه برگردانید.

بر روی دستگاه اتوکلاو صفحه نمایشگری وجود دارد که دمای درون دستگاه، مدت زمان و … را نمایش می‌دهد. اگر چه مدت زمان مناسب جهت استریل کردن وسایل ۳۰ دقیقه می‌باشد، ولی شما م‌یتوانید با استفاده از دکمه‌های موجود بر روی نمایشگر، مدت زمان و دما را مطابق خواسته خود تغییر دهید.

فرآیند ضدعفونی کردن با اتوکلاو 

برای آبگیری اتوکلاو ابتدا باید درب دستگاه را باز کرده و سینی را به بیرون بیاورید. سپس تا لبه پلیت max  باید درون آن آب بریزید و سینی را درون دستگاه قرار دهید. حال نوبت آن است که وسایل را درون سینی بگذارید و درب آن را ببندید.

توجه داشته باشید که اگر آب درون سینی کم‌تر از حد نیاز باشد بر روی صفحه نمایش دستگاه eror_1  دیده می‌شود و چراغ ال ای دی مربوط به آب نیز خاموش می‌باشد. در صورتی که آب درون سینی کافی باشد نیز این چراغ روشن خواهد بود.

اصول کلی کار با دستگاه اتوکلاو دندانپزشکی

ابزاری که داخل دستگاه اتوکلاو قرار می‌دهید را با فاصله از هم بچینید تا جریان گرما بتواند آزادانه در بین آنها حرکت کند.

• دستگاه را مملو از وسایل نکنید.
• مقدار آب داخل دستگاه از اهمیت زیادی برخوردار است.
• به جز آب مقطر، از هیچ مایع دیگری برای استریل کردن وسایل استفاده نکنید.
• همیشه از بسته بودن کامل درب اتوکلاو و محکم بودن پیچ‌ها اطمینان کسب کنید.
• سالم بودن واشر لاستیکی درب را همیشه مورد بررسی قرار دهید.
• پیش از باز کردن درب دستگاه اتوکلاو دندان پزشکی، دریچه خروجی هوای گرم را باز کنید و پس از خروج جریان منظم بخار، دریچه را ببندید تا دستگاه به دمای مورد نظر برسد.
• پس از پایان کار، دستگاه را به حال خود رها نکنید و یک بار همه چیز را چک کنید.
• پس از پایان زمان مورد نظر، وقتی دما به زیر ۱۰۰ درجۀ سانتی‌گراد می‌رسد، دریچه ایمنی به آرامی باز شود.
• دریچۀ خروج هوا نباید به مدت طولانی بسته باقی بماند.
• پس از پایان کار، پیچ‌های درب را تنها در صورتی که صدای بوق دستگاه قطع شده باشد، به آرامی باز کنید.
• تا اقلام داخل دستگاه به طور کامل خشک نشده‌اند، آنها را از دستگاه خارج نکنید.
• چسب ویژۀ دستگاه اتوکلاو دندان پزشکی که به وسایل چسبانده شده است، حتماً باید به رنگ سیاه درآمده باشد.
• کاغذ مخصوص بستن درب ظروف در صورت وجود حرارت مناسب، به رنگ قهوه‌ای در می‌آید.

اگر چه دستگاه اتوکلاو برای استرلیزه کردن وسایل به کار می‌رود، اما باید توجه داشت که هر وسیله‌ای را نباید درون آن قرار داد و برای استریل کردن آن‌ها باید از روش‌های دیگر استفاده کرد. برخی از این وسایل عبارتند از:

• وسایل و موادی که در اثر حرارت بخار می‌شوند.
• مواد قابل اشتعال
• تجهیزات و مواد واکنش پذیر خورنده
• ماده‌های سمی
• رادیواکتیو
• ابزارآلات پلاستیکى که در این شرایط ذوب می‌شوند.
• بعضى مواد کاغذى که تحمل میزان بالاى فشار بخار را ندارند.

نکات مهم در استفاده از اتوکلاو

• پیش از قرار دادن سینی حاوی لوازم در داخل دستگاه، همه لوازم را با دستمال پاک کنید.
• پس از پایان استریل شدن نیز دستگاه را با یک دستمال تمیز پاک کنید.
• برای قرار دادن ابزار در داخل دستگاه، حتماً از دستکش استفاده کنید.
• پس از خشک شدن ابزار و گذشت یک مدت زمان سه ساعته، دستکش‌های خود را عوض کنید و با استفاده از کاغذ استریل (Medical Care) آنها را بسته بندی نمایید.

کنترل کیفیت دستگاه اتوکلاو

برای هر بار استفاده از دستگاه اتوکلاو دندانپزشکی ، از چسب اتوکلاو و معرف (نشان‌گر) شیمیایی استفاده کنید. برای این منظور دو نوع نشان‌گر شیمیایی وجود دارد که عبارتند از:

• نوار TST (Time, Steam & Temperature) که سه پارامتر زمان، بخار و دما را کنترل می‌کند.
• برچسب Steri-Record که امکان ثبت تاریخ استریلیزاسیون، نام اُپراتور استریل کننده و نام محیط کشت را بر روی برچسب وارد می‌کند. برای ثبت مشخصات محیط کشت، از علایم اختصاری و برای ثبت نام شخص استریل کننده، از شماره استفاده می‌شود. استفاده از این برچسب به هیچ وجه نمی‌تواند جایگزین استفاده از نوار TST شود.

توجه داشته باشید که چسب اتوکلاو هرگز برای کنترل کیفیت کاربرد ندارد و فقط نشان دهندۀ آن است که آیا بستۀ مورد نظر داخل دستگاه قرار گرفته است یا خیر. باید به طور هفتگی و بر اساس روزهای کاری استفاده از دستگاه، از نشانگر بیولوژیک شامل نوار اسپوردار یا ویال باسیلوس استئاتروفیلوس استفاده شود تا صحت کارکرد دماسنج تحت کنترل باشد. همچنین در زمان استفاده از دستگاه، فشار عملیاتی آن (حدود 5/1 بار) را کنترل کنید.

اصول نگهداری دستگاه اتوکلاو

بعد از پایان زمان مورد نظر برای دستگاه اتوکلاو، با یک بوق اتمام کار را به شما نشان می‌دهد. در این حالت نباید درب دستگاه را مستقیم باز نمایید، بلکه لازم است ابتدا شیر فلکه بخار را از بالای دستگاه باز کرده تا بخار آن به طور کامل تخلیه شود و درجه فشار به صفر برسد. حال می‌توانید درب دستگاه را باز و وسایل را بیرون آورید.