اپکس لوکیتور
بازدیدها
بازدیدهای امروز
زمان مطالعه بر حسب دقیقه
اپکس لوکیتور
اپکس لوکیتور چیست؟
تاریخچه ی اپکس لوکیتور چیست؟
نحوه ی کار اپکس لوکیتور چیست؟
مقایسه اپکس لوکیتور و رادیوگرافی ؟
مقدمه :
یکی از عوامل موفقیت در درمان ریشه دندان، تعیین طول کانال ریشه میباشد که در حال حاضر جهت تعیین طول کانال ریشه، رادیوگرافی و Apex locator استفاده میشود. امروزه دستگاههای الکترونیکی Apex locator بیشتر برای تعیین طول کانال در دندانهای دائمی بهطورمعمول استفاده میشود.
Apex locator یا اپکس فایندر یک دستگاه الکترونیکی است که در اندودانتیکس( اندو) استفاده میشود و موقعیت اپیکال فورامن و درنتیجه طول فضای root canal را مشخص میکند.
هدف نهایی در درمان اندودانتیکس، عاری ساختن کانال ریشه از عوامل ایجادکننده بیماری است. این عوامل شامل بقایای مواد آلی، پروتئینهای تغییر شکل یافته، باکتریها و سموم آنها میباشند.
برای حذف منشأ این عوامل موجود در کانال ریشه، انجام صحیح مراحل درمانی اندودانتیکس ضروری است که شامل پاکسازی و شکل دادن کامل ریشه و مهروموم کردن کامل آنها با یک پر کردن غیرقابل نفوذ و سهبعدی است که هیچگونه نشتی وجود نداشته باشد.
برای آمادهسازی مناسب و مؤثر کانال ریشه باید محل ختم درمانهای اندودانتیکس را مشخص نمود. مناسبترین محل برای پر کردن کانال ریشه با توجه به آناتومی ناحیه پری آپیکال، تنگترین نقطه کانال ریشه یا تنگه آپیکال میباشد. از آنجائی که نمیتوان با چشم انتهای ریشه دندان را مشاهده کرد، بنابراین برای تخمین طول کانال ریشه که نیاز بهاندازه گیری دقیق دارد، روشهای مختلفی ارائهشده است که عبارتاند از:
۱) رادیوگرافی: بخصوص رادیوگرافی پری آپیکال به روش موازی که واقعیترین تصویر را به ما میدهد.
۲) دستگاه الکترونیکی که در چهار نسل، شامل نسلهای اوّل – دوم -سوّم و چهارم عرضه گردیدهاند که پیشرفتهایی در نسلهای سوم و چهارم نسبت به نسلهای اوّل و دوّم، ایجادشده است .
۳) روش استفاده از حس لامسه ۴) پاسخ بیمار
تاریخچهapex locator :
Apex locator الکترونیکی یک روش الکترونیکی برای تعیین طول ریشه، برای اولین بار توسط کاستر مورد بررسی قرار گرفت. این ایده توسط سوزوکی در سال ۱۹۴۲ که با عبور جریان مستقیم از طریق دندان سگ مورد بازبینی قرار گرفت. او سازگاری قوی الکتریکی بین یک ابزار در کانال ریشه و یک الکترود در غشای مخاطی دهان را اثبات کرد .Sunada این اصول را فراگرفت و توانست ابزاری ساده بسازد که با استفاده از جریان مستقیم طول کانال را اندازهگیری کند. دستگاههای الکترونیکی Apex finder از سال ۱۹۶۲ جای خود را در اندودانتیکس بازکردهاند و از آن به بعد آزمایشهای زیادی، توسط افراد مختلف و در سالهای مختلف بر روی نسلهای مختلف این دستگاهها انجامشده است.
نسل اول:
در سال ۱۹۷۴، oneill در ۵۳ کانال ریشه، دقّت Apex finderاز نوع نسل اوّل را مورد بررسی قرارداد و میزان موفقیت این دستگاه را ۸۳ % اعلام داشته است.
معایب نسل اول:
۱) در صورت وجود رطوبت مانند خون، چرك و هیپوکلریت سدیم دستگاه بهاشتباه میافتد.
۲) بعضیاوقات که در کانال، بافت زنده یا رطوبت وجود داشته باشد، یک شوك الکتریکی خفیف به بیمار وارد میشود.
۳) تنظیمهای خاص پیش از استفاده از آنها وقتگیر میباشند.
۴)در اثر ضعیف یا دشارژ شدن باطري، استریل کردن و یا گیرکردن فایل داخل کانال و کنده شدن عایق فایل، دقت دستگاه نیز پایین میآید.
۵) اشکال در مشخص کردن سریع منطقهی تنگی اپیکالی دارند.
نسل دوم :
نسل دوم از Apex locator ها بجای استفاده از مقاومت، از روش امپدانس singlefrequency استفاده میکنند.(امپدانس از مقاومت و خازن تشکیلشده و دارای دامنه سینوسی است.)
در سال ۱۹۹۰، Mc donald و Houland در ۷۶ ریشه ، دقت Apex locator در نسل دوم را ۹۳ % اعلام کردند.
نسل سوم :
این نسل از Apex locator ها شبیه نسل دوماند با این تفاوت که از فرکانسهای چندگانه برای تعیین فاصله از انتهای کانال استفاده میکنند. این یونیتها دارای ریزپردازندههای قویتر بوده و قادر به پردازش محاسبات الگوریتمی هستند.
نسل چهارم:
در نسل چهارم از Apex locator ها دستگاهی بنام bing 1020 به بازار عرضه شد که از دو فرکانس جدا از هم ۴۰۰ HZ و ۸ KHZ برای اندازهگیری Apex دندان استفاده میکرد. براي برطرف نمودن مشکلات نسل اول و دوم شرکتهای سازنده در سال ۲۰۰۲ نسل جدید این دستگاهها را ارائه نمودند که سعی در حل مشکلات مطرحشده داشت.
اساس کارکرد اپکس بابهای جدید بر این اساس است که عبور جریان متناوب با فرکانسهای بالاتر در مقایسه با فرکانسهای پایینتر در محیط بیولوژیک تسهیل میشود. در اپکس مقادیر امپدانس حداکثر اختلاف رادارند، برخلاف مدلهای قبلی، اپکس بابهای جدید که بر اساس امپدانس کار میکنند در حضور الکترولیتها نیز بهدرستی کار میکنند. همچنین در نسل جدید سعی شده از نماهاي شماتیک جهت راحتی کار کلنیسین استفاده شود. آپکس بابها در بیماران با رفلکس تهوع که نمیتوانند فیلم را تحمل کنند، بیمارانی که ساختمان یا اشیاء مانع دیدن آپکس میشوند و آنهایی که مشکل پزشکی دارند و نگهداشتن فیلم براي آنها عدم تجویز دارد خیلی کمککننده هستند. آپکس لوکیتور خصوصاً در مواردي که فورامن آپیکال، لینگوالی یا باکالی قرار دارد و در رادیوگرافی دیده نمیشود، مفید است. بزرگترین مزيت اپکس فایندر تعيين محل آپكس آپيكالي بهجای راديوگرافيك است.
نحوه کار Apex locator:
اپکس ریشه دندان، مقاومت خاصی نسبت به جریان الکتریکی دارد و این مقاومت الکتریکی توسط یک جفت الکترود که یکی بر روی لب بیمار و دیگری توسط یک گیرهی مخصوص به فیل اندو متصل میشود، مشخص میگردد. اساس کار این دستگاه بر پایهی مقاومت الکتریکی است، درواقع هنگامیکه نوک فایل اندو با بافت یا اپکس برخورد میکند، مدار کامل میشود یعنی ارتباط پالس الکتریکی از الکترود اول به دوم بدون مقاومت انتقال مییابد. با کاهش مقاومت، جریان بهصورت ناگهانی در مدار اپکس فایندر جاری و موجب پاسخ دستگاه به این صفر شدن مقاومت الکتریکی میشود. این اتفاق با یک آلارم صوتی، چراغ چشمکزن یا بهطور دیجیتالی در صفحه LED دستگاه نمایش داده میشود.
برای اندازهگیری صحیح طول کانال، ابتدا فایل متصل به گیره دستگاه را تا حدی داخل کانال پیش میبریم که دستگاه عدد صفر را نشان دهد. عدد صفر یعنی اینکه مقاومت الکتریکی با برخورد به اپکس صفر شده است. حال فایل را کمی خارج میکنیم تا عدد ۰/۵ mm فایل تا اپکس را مشخص میکند که معمولاً این نقطه طول کارکرد مناسب را مشخص میکند.
مقایسه اپکس فایندر و رادیوگرافی:
آپکس لوکیتورها ممکن است دقت بالاتری از رادیوگرافی ارائه دهند ولی بههیچوجه بهطور کامل جایگزین رادیوگرافی نیستند. تعیین طول یکی از کاربردهای رادیوگرافیهای حین کار است، همچنین آپکس لوکیتور و رادیوگرافی مکمل هم هستند و با توجه به خطاهای هردو ابزار در تعیین طول، بهتراست این دو مکمل باهم (برای تعیین طول) استفاده شوند.
اطلاعات بهدستآمده از رادیوگرافی محدوده وسیعی داشته و صرفاً به تعیین طول کارکرد محدود نمیشود زیرا رادیوگرافی علاوه بر کمک به تعیین طول کارکرد، اطلاعاتی در مورد آناتومی دندان و مشکلات موجود در کانال را نیز اعلام میکند که اپکس فایندر از انجام آن عاجز است.
نکات مهم درموردApex locator:
- ادعا میشود که آپکس لوکیتورهای نسلهای سه و سه به بعد ( تمام برندهای معروف در بازار) در حضور بزاق، هیپوکلریت و مایعات دقت خود را حفظ میکنند ولی توجه کنید که تمام ادعاها مربوط به “داخل کانال” میباشد. تاج دندان تا جای ممکن باید خشک و عاری از حضور مایعات باشد اما وجود رطوبت داخل کانال بیاشکال است.
- رعایت اصول اندو به افزایش دقت آپکس لوکیتور کمک میکند ازجمله :
برداشتن همه پوسیدگی، برداشتن تمامیترمیم قبلی، پیش آمادهسازی (preflaring) قبل از تعیین طول
- اصل اساسی استفاده از آپکس لوکیتورها ایزولاسیون است. بدون ایزولاسیون تمامی نتایج بهدستآمده از این دستگاهها احتمالاً با خطا همراه خواهد بود.
- شارژ دستگاه را در حالت پر استفاده کنید. دستگاه با شارژ کم ممکن است دچار خطا شود. اگر دستگاهتان باطری خور است، از باطریهای باکیفیت استفاده کنید.
- آپکس لوکیتورهای نسل جدید گفتهشده است که تداخلی با پیس میکرهای قلبی ندارند. بنابراین بهطور عملی هیچ منع استفادهای برای آپکس لوکیتورها وجود ندارد. ولی شرط احتیاط آن است که تا زمانی که از فقدان تداخل با پیس میکرها مطمئن نشدهاید، در افراد استفادهکننده از این وسایل، از آپکس لوکیتورها استفاده نکنید.
- الکترودها و گیرههای دستگاه اپکس فایندر قابل اتو کلاو هستند بنابراین برای هر بیمار از الکترودهای استیل شده استفاده نمایید.
- هنگام کار با اپکس فایندر وجود مایع یا خون در پالپ چمبر میتواند باعث خطای دستگاه شود.
- اپکس فایندر در خانمهای باردار و کودکانی که به عکسهای رادیوگرافی حساساند کاربرد چشمگیری دارد.
- هنگام اتصال گیره اپکس به فایل اندو دقت کنید که این گیره حتماً با قسمت فلزی فایل درگیر شود.
- گیره لبی اگر در سمت مخالف محل درمان استفاده شود بهتر و مطمئنتر است چون در سمت درمان گیره فضا اشغال کرده و راهدست دندانپزشک را سد میکند و هم امکان اتصالی و ایجاد خطا وجود دارد.